Lees voor
Een plaveiselcelcarcinoom van de huid is een kwaadaardige tumor die begint in de oppervlaktelagen van de huid. Het is een veelvoorkomende vorm van huidkanker, maar komt ook voor in andere organen. De belangrijkste risicofactor is blootstelling aan de zon. De prognose is goed bij behandeling in een vroeg stadium.
Plaveiselcelcarcinoom in het kort
- Plaveiselcelcarcinoom is een type huidkanker.
- Het begint meestal als een ruw plekje op het gezicht, de nek, handen, armen of benen.
- Het komt ook voor in andere organen zoals de mond, keel, slokdarm, longen, anus en genitaliën.
- De belangrijkste risicofactor is blootstelling aan de zon of zonnebank.
- Indien niet uitgezaaid, wordt de tumor meestal operatief verwijderd.
- Aanvullende behandeling, zoals bestraling of chemotherapie, kan nodig zijn.
Wat is plaveiselcelcarcinoom?
Een plaveiselcelcarcinoom is een tumor die zich ontwikkelt uit de abnormale groei van plaveiselcellen. Het is na het basaalcelcarcinoom de meest voorkomende vorm van huidkanker maar komt ook voor in andere organen, zoals de mond, keel, slokdarm, longen, geslachtsdelen en anus.
Op deze pagina vindt u informatie over plaveiselcelcarcinoom van de huid.
Risicofactoren
De belangrijkste oorzaak voor een plaveiselcelcarcinoom is veelvuldige en langdurige blootstelling aan uv-licht (zon of zonnebank). Er zijn verschillende andere risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van plaveiselcelcarcinoom kunnen vergroten. Enkele van de belangrijkste zijn:
- Mensen van 60 jaar en ouder, mannen vaker dan vrouwen.
- Een licht huidtype (I of II).
- Het langdurig slikken van medicijnen die de afweer onderdrukken, bijvoorbeeld na een orgaantransplantatie.
- Het langdurig slikken van medicijnen die de huid zonlichtgevoeliger maken.
- Bepaalde wrattenvirussen (humaan papillomavirus), vooral genitale wratten.
Meer informatie over risicofactoren van het plaveiselcelcarcinoom vindt u op kanker.nl.
Welk stadium plaveiselcelcarcinoom?
Het stadium van plaveiselcelcarcinoom wordt bepaald door de grootte van de tumor, de mate van ingroei in omliggend weefsel en of de kanker is uitgezaaid naar andere delen van het lichaam. Dit zijn de verschillende stadia:
- Stadium 0: voorstadium van huidkanker; de onrustige cellen bevinden zich alleen in de buitenste laag van de huid.
- Stadium 1: De tumor is kleiner dan 2 cm en is niet uitgezaaid naar lymfeklieren of andere delen van het lichaam.
- Stadium 2: De tumor is groter dan 2 cm en kleiner dan 4 cm. Er is geen uitzaaiing naar lymfeklieren of andere delen van het lichaam.
- Stadium 3: De tumor is groter dan 4 cm en/of is doorgegroeid in omliggende weefsels en/of er is een enkele uitzaaiing naar een lymfeklier kleiner dan 3 cm.
- Stadium 4: Er zijn meerdere lymfekliermetastasen en /of de kanker is uitgezaaid naar andere delen van het lichaam, zoals lever, longen of hersenen.
Vooruitzichten
De vooruitzichten bij een plaveiselcelcarcinoom verschillen, afhankelijk van het stadium van de kanker. Het wordt in de meeste gevallen in een vroeg stadium ontdekt en is dan goed behandelbaar. Bij een klein deel van de patiënten keert een plaveiselcelcarcinoom terug. Bij een kleiner deel zaait het uitzaaien naar de omliggende lymfeklieren.
Het komt zelden voor dat het plaveiselcelcarcinoom uitzaait naar andere organen in het lichaam. Meer informatie over de vooruitzichten bij plaveiselcelcarcinoom leest u hier.
Medische informatie
Onderzoeken
- Biopsie of punctie
Behandelingen
- Mohs micrografische chirurgie
- Bestraling van huid
- Immunotherapie
Zorgpad
- Een plaveiselcelcarcinoom van de huid herkennen
Een plaveiselcelcarcinoom komt vaak voor op delen van het lichaam die veel in de zon komen, zoals het gezicht, onbehaarde hoofd, de oren, nek, handruggen, armen en benen. Een plaveiselcelcarcinoom kan er op verschillende manieren uitzien:
- Een ruw, schilferig plekje dat bloedt, pijnlijk is en/of groeit.
- Een rode knobbel of zweer die niet geneest.
- Een wratachtige bult die groeit.
Als u een dergelijk plekje op uw huid opmerkt, is het belangrijk om het te laten onderzoeken door een arts.
- Behandelopties
Operatie
De meest gebruikelijke behandeling van plaveiselcelcarcinoom is een operatie: een dermatoloog snijdt het weg onder plaatselijke verdoving. Voor de zekerheid wordt ook een randje omliggende gezonde huid weggesneden. Het weefsel wordt altijd onder de microscoop onderzocht. Als het plaveiselcelcarcinoom niet helemaal verwijderd is, is nabehandeling nodig. Meestal wordt de huid rondom het litteken dan opnieuw weggesneden. Een andere optie is nabestralen.
Mohs-chirurgie
Indien het plekje in uw gezicht zit, kunt u in aanmerking komen voor Mohs-chirurgie. Daarbij wordt de huid laag voor laag weggesneden en dezelfde dag nog onder de microscoop nagekeken. Sommige tumoren zijn niet geschikt voor snelle beoordeling onder de microscoop en worden behandeld via een ‘slow Mohs’. Ook hierbij wordt het plaveiselcelcarcinoom laag voor laag weggesneden, maar duurt het twee à drie dagen om het weefsel na te kijken.
Bestralen
Wanneer het niet mogelijk is om het plaveiselcelcarcinoom weg te snijden, wordt vaak gekozen voor bestralen. Lees hier meer over bestraling van de huid.
Uitgebreidere behandeling bij uitzaaiingen
In zeldzame gevallen zaait een plaveiselcelcarcinoom uit naar andere organen. In dat geval wordt u vaak behandeld met immunotherapie in een academisch centrum, zoals het Maastricht UMC. Uitzaaiingen naar andere organen kunnen gezondheidsproblemen veroorzaken waaraan u zelfs kunt overlijden. Dit risico is gelukkig heel klein.
- Periodieke controle na behandeling
Na de behandeling blijft u tenminste vijf jaar onder controle van de dermatoloog. Er wordt iedere drie maanden tot eens per jaar gekeken of het plaveiselcelcarcinoom niet is teruggekomen of uitgezaaid.
Regionaal verwijscentrum huidkanker
Het Catharina Ziekenhuis is een regionaal verwijscentrum voor huidkankerpatiënten. Onze dermatologen zijn zeer ervaren: zij behandelen jaarlijks zo’n 5000 mensen met een vorm van huidkanker. Meer informatie over huidkanker vindt u hier.
Ontmoet onze specialisten
Specialisten
Veelgestelde vragen
- Hoe kan ik de kans op huidkanker verminderen?
Uzelf goed beschermen tegen de zon vermindert de kans op huidkanker. Smeer u op zonnige dagen dus regelmatig in met beschermingsfactor 30 en draag een hoed of pet. Vermijd de zon zoveel mogelijk tussen 12:00 uur en 15:00 uur. Ga niet onder de zonnebank.
Lees hier meer over zonlicht en de huid.
- Hoe ontstaat huidkanker?
Meestal ontstaat huidkanker door:
- Uv-straling uit zonlicht
- Straling van de zonnebank
Lees hier meer over zonlicht en de huid.
- Waar vind ik meer informatie over huidziektes en huidkanker?
Een aantal websites geven goede, betrouwbare informatie over huidziektes en huidkanker:
- Wat zijn de vooruitzichten bij huidkanker?
Dat hangt af van het soort huidkanker, hoe groot de tumor is en of er uitzaaiingen zijn. Van een basaalcelcarcinoom geneest bijna iedereen. Bij een plaveiselcelcarcinoom is de kans op uitzaaiingen naar de lymfklieren heel klein. Bij een melanoom zijn de vooruitzichten het best als er geen uitzaaiingen zijn. Als een melanoom is uitgezaaid, is de prognose minder goed. Sinds enkele jaren zijn er steeds meer en betere behandelingen mogelijk, zoals immunotherapie.
Patiënteninformatie
Folders
- Mohs micrografische chirurgie
- Photodynamische therapie
- Radiotherapie
- Reconstructie na Mohs micrografische chirurgie
Videos
- Voorlichtingsvideo's Dermatologie
